Bezdech senny to poważne zagrożenie dla zdrowia i życia
Podczas snu mięśnie kontrolujące górne drogi oddechowe rozluźniają się. Ich nadmierne rozluźnienie powoduje opadanie podniebienia miękkiego oraz języczka, a w następstwie – zwężenie górnych dróg oddechowych. Wówczas niektóre osoby zaczynają chrapać. Zbyt duże zwężenie dróg oddechowych powoduje problemy z oddychaniem, a ich całkowite zablokowanie, skutkuje chwilowym zatrzymaniem oddychania – tzw. obturacyjnym bezdechem sennym. Takie przerwy w oddychaniu mogą trwać od kilku do kilkunastu sekund i powtarzać się nawet kilkaset razy
w ciągu nocy.
Powstaje wrażenie duszenia się, po którym następuje przebudzenie i powrót akcji oddechowej. Osoba chrapiąca zwykle nie pamięta nocnych epizodów bezdechów sennych.
- U osób z bezdechem sennym prawdopodobieństwo rozpoznania cukrzycy jest wyższe nawet do 70%! Aż 70% pacjentów z cukrzycą typu 2 cierpi na obturacyjny bezdech senny.
- Ponad 50% osób ze zdiagnozowanym obturacyjnym bezdechem sennym cierpi na nadciśnienie tętnicze, co zwiększa ryzyko choroby serca.
- 83% osób, u których wysokie ciśnienie krwi utrzymuje się pomimo przyjmowania co najmniej trzech leków, cierpi też na bezdech senny.
- Wśród osób z obturacyjnym bezdechem sennym ryzyko zawału serca wzrasta 2-4 krotnie.
- Na bezdech senny senny cierpi ponad 70% osób po udarze. OBS zwiększa ryzyko kolejnego udaru.
- 80% osób ze zdiagnozowanym obturacyjnym bezdechem sennym jest otyłych.
- Ryzyko spowodowania wypadku samochodowego przez osobę cierpiącą na OBS jest nawet 7-krotnie wyższe
w porównaniu do osób zdrowych.
Zagrożenia poważnymi schorzeniami
Przeprowadzone niedawno badania wykazały związek między chrapaniem i bezdechem sennym a wieloma poważnymi schorzeniami. Nieleczone chrapanie i zespół bezdechu sennego mogą przyczyniać się do występowania wysokiego ciśnienia krwi, chorób serca, udarów, cukrzycy typu 2 i depresji.
Bezdech senny jest groźny również dla kierowców. Przerwy
w oddychaniu podczas snu ograniczające dopływ tlenu do krwi
w konsekwencji powodują niedotlenienie całego organizmu i jego narządów. Często osoby z nieleczonym bezdechem sennym wstają niewyspane, mają problemy z koncentracją, w ciągu dnia zapadają w drzemki. Przyśnięcie za kierownicą może skończyć się tragicznie. Prowadzenie pojazdu przez osobę z nieleczonym bezdechem sennym może być tak samo niebezpieczne, jak prowadzenie pojazdu przez osobę pod wpływem alkoholu czy narkotyków (wynik zaburzeń czasu reakcji i koncentracji uwagi).
Leczenie bezdechu sennego jest konieczne
Kiedy organizm wykryje zatrzymanie oddechu podczas snu, ośrodek kontroli w mózgu powoduje wybudzenie celem zaczerpnięcia powietrza i wznowienia oddychania, po czym następuje zaśnięcie. Te cykle powtarzają się podczas snu. Brak tlenu i regularne gwałtowne wznawianie oddychania – godzina po godzinie, noc w noc – ogromnie obciążają organizm. Nawet jeśli rano pacjent odczuwa tylko niewielkie zmęczenie, to procesy zachodzące w organizmie są bardzo poważne w skutkach dla jego zdrowia.
Osoby z bezdechem sennym mają do wyboru kilka metod leczenia. Wybór najodpowiedniejszej metody należy omówić z lekarzem. Za najskuteczniejszą metodę leczenia obturacyjnego bezdechu sennego uważa się wytwarzanie stałego dodatniego ciśnienia
w drogach oddechowych (aparat CPAP).
Kiedy możesz podejrzewać, że masz obturacyjny bezdech senny?
| OBJAWY CIĄGU DNIA | OBJAWY W NOCY |
|---|---|
| nadmierna senność | głośne, nieregularne chrapanie |
| sen nieprzynoszący odpoczynku, poranne bóle głowy | nadmierna potliwość w nocy, problemy z ponownym zaśnięciem |
| trudności z koncentracją | potrzeba oddawania moczu w nocy |
| znaczna suchość w ustach po przebudzeniu | nagłe wybudzenia ze snu często połączone z uczuciem braku powietrza |
| nadmierna drażliwość | niespokojny, przerywany sen |
Pierwszym etapem diagnostyki jest przeprowadzenie u pacjenta badania ankietowego oceniającego ryzyko występowania zaburzeń oddychania w czasie snu i/ lub nasilenie objawów obserwowanych w ciągu dnia. Może być to na przykład skala senności Epworth.
Najczęstszym objawem, skłaniającym pacjentów do wizyty u lekarza, jest głośne, nieregularne chrapanie zakłócane przerwami w oddychaniu. Bardzo często te zaburzenia są bardziej uciążliwe dla osób, z którymi osoba chora na obturacyjny bezdech senny dzieli sypialnię i to właśnie one skłaniają pacjentów do szukania pomocy i wizyty u lekarza.
Należy jednak pamiętać, że zespół bezdechu sennego daje objawy nie tylko w nocy, ale rzutuje także na życie pacjentów w ciągu dnia.
Skala senności Epworth
To skala samooceny stosowana w ocenie zaburzeń snu, między innymi w diagnostyce zespołu obturacyjnego bezdechu sennego, polegająca na określeniu przez badanego (w skali 0-3) prawdopodobieństwa zaśnięcia w konkretnych sytuacjach życia codziennego.
Nawet jeśli któreś z opisywanych zdarzeń Ciebie jeszcze nie dotyczy, spróbuj sobie wyobrazić, jak mogłoby ono na Ciebie wpłynąć.
Określ prawdopodobieństwo zapadnięcia w drzemkę
lub zaśnięcia w poniższych sytuacjach (chodzi o typowy sposób reagowania w niedalekiej przeszłości):
- siedząc lub czytając
- oglądając telewizję
- siedząc w miejscu publicznym (zebranie, kino)
- podczas godzinnej, monotonnej jazdy samochodem jako pasażer
- po południu, leżąc
- siedząc, podczas rozmowy z inną osobą
- po bezalkoholowym obiedzie, siedząc w cichym
i spokojnym miejscu - prowadząc samochód, podczas kilkuminutowego oczekiwania w korku lub na czerwonym świetle
Udziel odpowiedzi, wybierając najbardziej odpowiednie liczby
z poniższej skali:
0 = na pewno nie zapadnę w drzemkę
1 = niewielkie prawdopodobieństwo drzemki
2 = umiarkowane prawdopodobieństwo drzemki
3 = bardzo duże prawdopodobieństwo drzemki.
Jak leczy się obturacyjny bezdech senny?
W zależności od nasilenia objawów choroby pacjenci kwalifikowani są do różnych metod leczenia. Pacjenci z obturacyjnym bezdechem podczas snu powinni otrzymać zalecenie redukcji masy ciała (jeśli mają nadwagę lub otyłość) oraz podjęcia zdrowego aktywności fizycznej, przestrzegania diety, unikania przyjmowania środków nasennych i spożywania alkoholu przed snem.
Istnieje kilka strategii leczenia obturacyjnego bezdechu sennego (OBS):
- Redukcja masy ciała
- Rzucenie palenia
- Unikanie przyjmowania środków nasennych oraz spożywania alkoholu przed snem
- Wymuszanie pozycji bocznej w przypadku bezdechów występujących tylko w pozycji na wznak
- Leczenie przewlekłego nieżytu błony śluzowej górnych dróg oddechowych (alergie)
- Operacje korygujące drożność górnych dróg oddechowych
- Operacje bariatryczne
- Stosowanie protez powietrznych (CPAP).
Jednakże złotym standardem terapii bezdechu sennego jest metoda polegająca na wytwarzaniu stałego dodatniego ciśnienia
w drogach oddechowych (aparaty CPAP).
Terapia za pomocą CPAP wymaga noszenia maski, która jest podłączona za pomocą rurki do urządzenia dozującego powietrze pod ciśnieniem. To ciśnienie powietrza działa jak wspornik utrzymujący otwarte górne drogi oddechowe i zapobiegający bezdechowi. Prawidłowe leczenie bezdechu ma wpływ na następujące efekty biologiczne:
Efekt neurobehawioralny
- Zredukowana senność dzienna
- Poprawa koncentracji
- Zwiększona produktywność w pracy
- Zwiększona tolerancja wysiłku fizycznego
Efekty sercowo-naczyniowe
- Poprawa wartości ciśnienia tętniczego
- Zmniejszone ryzyko rozwoju nadciśnienia tętniczego
- Zmniejszone ryzyko wystąpienia udaru mózgu
- Lepsze rokowania u pacjentów po incydentach sercowo-naczyniowych
- Poprawa frakcji wyrzutowej lewej komory serca
- Poprawa wyników testu 6-minutowego chodu
Efekty pulmonologiczne
Zwiększenie pojemności oddechowej
- Redukcja nadreaktywności dróg oddechowych
Efekty metaboliczne
- Zmniejszony poziom trójglicerydów
- Redukcja stężenia glukozy we krwi (hemoglobina
glikowana – HbA1c) - Redukcja insulinooporności
- Zmniejszone ryzyko rozwoju cukrzycy
Aparat CPAP – złoty standard w leczeniu bezdechu
Za najprostszy i najskuteczniejszy sposób leczenia obturacyjnego bezdechu sennego uważa się wytwarzanie stałego dodatniego ciśnienia w drogach oddechowych (aparaty CPAP). Umieszczony przy łóżku aparat CPAP dyskretnie dostarcza powietrze pod ciśnieniem przez rurkę i niewielką maskę lub system poduszek nosowych. Ciśnienie działa jak „szyna powietrzna” i powoduje, że górne drogi oddechowe pozostają otwarte, zapobiegając bezdechowi. Ten sposób leczenia obturacyjnego bezdechu sennego nie wymaga przyjmowania leków ani poddania się operacji. Dzięki niemu setki tysięcy osób na całym świecie mogą spokojnie spać
i prowadzić zdrowsze życie. W wielu przypadkach korzyści ze stosowania aparatu CPAP są odczuwane natychmiast – często już podczas pierwszej nocy użytkowania.
Tak działa metoda wytwarzania stałego dodatniego ciśnienia
w drogach oddechowych
Zasada działania jest bardzo prosta. W większości przypadków przyczyną bezdechu jest zapadanie się tkanek w gardle podczas snu i blokowanie przez nie dróg oddechowych. Aby temu zapobiec, stosuje się regulowany przepływ powietrza pod ciśnieniem. Powoduje on, że górny odcinek dróg oddechowych pozostaje otwarty i uniemożliwia wystąpienie bezdechu. Powietrze pod ciśnieniem jest wytwarzane przez niewielkie urządzenie i wtłaczane do maski zakładanej na czas snu. Dopóki pacjent wdycha powietrze wtłaczane pod ciśnieniem, którego wartość została dobrana przez lekarza, jego sen nie będzie zakłócany bezdechem.
Aparat CPAP – refundowany w 90% przez NFZ
Aparaty CPAP dla chorych ubezpieczonych są częściowo refundowane przez NFZ (90% kwoty 2100 zł tj. 1890 zł). Refundacja jest możliwa na podstawie wniosku o dofinansowanie sprzętu wystawionego przez lekarza specjalistę po przeprowadzonej diagnostyce i zdiagnozowaniu bezdechu.
Jeżeli u chorego zdiagnozowano umiarkowany lub znaczny stopień niepełnosprawności, w kosztach refundacji mogą uczestniczyć ośrodki pomocy: MOPS, PCPR, PFRON.
Korzyści z leczenia bezdechu
Terapia CPAP to złoty standard leczenia obturacyjnego bezdechu sennego (OBS):
- przywraca drożność górnym drogom oddechowym poprzez ich pneumatyczne usztywnienie, podnosząc komfort życia pacjentów
- minimalizuje ryzyko wystąpienia schorzeń związanych z nieleczonym OBS
- minimalizuje ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych i przedwczesnej śmierci. Wartości ciśnienia tętniczego krwi mierzone przez 24 godziny u chorych na OBS i nadciśnienie tętnicze obniżają się po zastosowaniu leczenia z użyciem aparatu CPAP
- zmniejsza nocne niedokrwienie serca u chorych z chorobą niedokrwienną serca, a także poprawia funkcję skurczową lewej komory serca
- normalizuje strukturę snu, niweluje senność dzienną, wpływa na poprawę koncentracji uwagi dzięki czemu minimalizuje ryzyko wypadków komunikacyjnych
- powoduje rozrzedzenie krwi oraz zmniejszenie obrzęków obwodowych, dzięki czemu ustępuje dokuczliwa dla pacjentów konieczność oddawania moczu w nocy
- w badaniach psychologicznych zaobserwowano poprawę pamięci, koncentracji uwagi i funkcji poznawczych, a także obniżenie poziomu napięcia psychicznego, lęku i depresji
- długotrwałe leczenie bezdechu zmniejsza obrzęk górnych dróg oddechowych i usprawnia wentylację płuc
- pomaga osobom z bezdechem sennym na nowo cieszyć się spokojnym snem
- wspiera leczenie chorób współistniejących niwelując niektóre ich objawy i zmniejszając ryzyko wystąpienia powikłań
- dla chorych ubezpieczonych aparaty CPAP są częściowo refundowane przez NFZ (90% kwoty 2100 zł tj. 1890 zł)
- obniża koszty pomocy lekarskiej i opieki zdrowotnej w porównaniu do nieleczonych chorych ze zdiagnozowanym OBS.
Etapy leczenia bezdechu sennego
ETAP I
Jeśli podejrzewasz u siebie obturacyjny bezdech senny, zgłoś się do swojego lekarza pierwszego kontaktu. Lekarz powinien wystawić skierowanie do poradni pulmonologicznej w celu zdiagnozowania i dalszego leczenia bezdechu.
Po otrzymaniu skierowania należy zapisać się na wizytę do poradni pulmonologicznej lub bezpośrednio na badanie polisomnograficzne.
Adresy oraz numery telefonów do ośrodków posiadających kontrakt podpisany z NFZ i diagnozujących bezdech podczas snu znajdziesz tutaj.
ETAP II
Podczas diagnostyki w poradni lub oddziale chorób płuc zostanie wykonana polisomnografia, a w przypadku zdiagnozowania choroby również próba leczenia i wyznaczenie ciśnienia terapeutycznego.
W zależności od ośrodka aparat do leczenia zostanie Ci wypożyczony na jedną lub dwie noce w szpitalu lub na kilka dni do używania w domu (jest to tzw. próba terapeutyczna). Po zakończonej próbie terapeutycznej lekarz wystawi wniosek o dofinansowanie sprzętu, a w wypisie z leczenia poda rodzaj zaleconej terapii oraz ciśnienie terapeutyczne.
ETAP III
Dobór właściwego aparatu CPAP i maski jest niezwykle ważny dla skuteczności leczenia. Lekarz może wskazać aparat CPAP odpowiedni dla Twojej terapii.
Aby mieć pełny przegląd możliwości różnych aparatów, możesz także zadzwonić do nas: +48 796-463-939. Nasi specjaliści doradzą Ci najlepsze rozwiązania i pomogą dobrać maskę.
Dobór właściwej maski jest bardzo istotny, gdyż jej niedopasowanie, a w efekcie nieszczelność, obniża skuteczność lub prowadzi do zaniechania terapii.
ETAP IV
Korzyści z leczenia bezdechu podczas snu mogą być ogromne. Gdy już przywykniesz do terapii, może okazać się, że masz siłę i ochotę wrócić do swych wcześniejszych pasji i zainteresowań. Lepszy, zdrowszy sen jest możliwy i ma wpływ na każdy aspekt Twojego życia.
Dzięki konsekwentnemu stosowaniu terapii odzyskasz kontrolę nad swoim zdrowiem, samopoczuciem i życiem.
Zapisz się do newslettera
Chcesz być na bieżąco z wiadomościami i nowościami na naszej stronie? – zapisz się do naszego newslettera.